Trwająca wojna na Ukrainie, a także pandemia, w bardzo mocnym stopniu wpłynęły na zdrowie psychiczne i fizyczne ludzi na całym świecie. Szczególnie poszkodowane są dzieci i młodzież, ponieważ to te grupy zostały odizolowane od rówieśników, a także musiały nauczyć się zupełnie nowego funkcjonowania w obecnej rzeczywistości.
Pandemia a zdrowie psychiczne dzieci
Badania, przeprowadzone na Wydziale Psychologii Uniwersytetu Warszawskiego, pokazały, że pandemia wpłynęła bardzo negatywnie na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży 1. Zgodnie z wynikami tych badań aż 30% dzieci w wieku 6 lat odczuwało brak kontroli nad codziennymi sytuacjami, a także lęk i stres. Dodatkowo aż 1/3 nastolatków w wieku od 13 do 17 roku życia opisała swój stan psychiczny jako zły. Wyniki te zdecydowanie nie napawają optymizmem. Należy jednak dodać do nich izolację, której doświadczyły dzieci i młodzież w wieku szkolnym, a także studenci. Do najważniejszych skutków pandemii, a przede wszystkim działań związanych z izolacją i zamykaniem dzieci w domach, należą:
- podwyższony poziom stresu i napięcia, co bezpośrednio przekłada się na zdrowie fizyczne i psychiczne,
- nawroty wspomnień, możliwość wystąpienia nawet PTSD (zespołu stresu pourazowego),
- brak możliwości rozwoju relacji międzyludzkich, a tym samym utrata znajomych i przyjaciół,
- załamanie funkcjonowania w codziennych sytuacjach,
- znaczny lęk przed powrotem do szkoły,
- wzrost liczby depresji, a także prób samobójczych (w 2021 roku aż 1496 dzieci i nastolatków podjęło takie próby, co oznacza wzrost o 77% w stosunku do poprzedniego roku 2),
- samotność.
Pandemia wpłynęła również na zdrowie fizyczne
Pandemia i zamknięcie dzieci w domach negatywnie oddziaływała także na zdrowie fizyczne. Zgodnie z wynikami badań aż 57% dzieci i młodzieży zwiększyło swój codzienny czas, spędzany przed komputerem lub telewizorem, czego konsekwencją jest duża populacja młodych osób z nadwagą lub otyłością 3. Niestety zbyt duża masa ciała może prowadzić do wielu chorób somatycznych.
Wpływ wojny na dzieci i młodzież w Polsce
W lutym 2022 roku wybuchła wojna na Ukrainie, co spowodowało wiele poważnych konsekwencji. Dla wielu osób dorosłych wojna za granicą Polski jest ogromnym przeżyciem i powoduje lęk, depresję oraz załamanie nerwowe. Do tego dochodzą znacznie podwyższone koszty życia, inflacja i jednocześnie niewielki wzrost płac w wielu zawodach. W przypadku dzieci i młodzieży wojna jest jeszcze silniejszym przeżyciem i może oddziaływać na najmłodszych ludzi przez długi czas. Niestety w znacznym stopniu na złe samopoczucie dzieci, wpływają postawy rodziców. Modelowanie, a więc pokazywanie pewnych zachowań i sposobów radzenia sobie z trudnościami, jest znaną w psychologii metodą nauki dzieci. Niestety modelować można również w sposób pejoratywny. Właśnie dlatego tak ważne jest odpowiednie zachowanie rodziców, a więc dbanie o to, aby dzieci miały poczucie bezpieczeństwa, nie narażanie ich na dodatkowy stres i lęk.
Pandemia i wojna mogą zmienić całe pokolenie
Wydarzenia takie jak pandemia i wojna dotknęły prawdopodobnie wszystkich, jednak niektórych silniej niż pozostałych. Dzieci i młodzież nawet jeśli nie pokazują lęku, to mogą niestety objawiać go w przyszłości. Silny stres może doprowadzić nie tylko do zespołu uogólnionego lęku, ale także depresji, otyłości oraz różnych poważnych chorób somatycznych. Niestety pandemia i wojna mogą na zawsze zmienić całe pokolenia, a przede wszystkim to osób młodych, czyli dzieci i młodzieży.
Jak pomóc dzieciom i nastolatkom?
W tej trudnej sytuacji szczególne znaczenie ma po prostu rozmowa o uczuciach. Mogą podjąć taki temat rodzice, albo wychowawcy w szkole lub przedszkolu. W przypadku, gdy u dziecka lub nastolatka, pojawią się silne objawy lękowe, najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u psychologa lub psychoterapeuty. To właśnie w takim bezpiecznym miejscu, dziecko znajdzie oparcie i zrozumienie. Bardzo ważne jest również odpowiednie zachowanie rodziców, nawet w trudnych sytuacjach. Optymizm, brak lęku, pozytywne podejście do życia to proste kwestie, jednak urastają one do najwyższej rangi, ponieważ wpływają na zdrowie psychiczne dzieci i młodzieży.
1-https://www.damian.pl/zdrowie/co-niesie-ze-soba-pandemia-skutki-izolacji-dzieci,5350,n,4722#wyniki_badan_naukowych
2 – https://pulsmedycyny.pl/ponad-70-proc-wzrost-zachowan-samobojczych-wsrod-dzieci-i-mlodziezy-oddzialy-sa-przepelnione-1146855
3 – https://ladnebebe.pl/ukryte-koszty-pandemii/