Mobbing jako przejaw patologii w miejscu pracy

Środowisko pracy jest miejscem, w którym spędzamy większość swojego czasu. Dlatego bardzo ważne jest, aby zarówno pracownicy, jak i pracodawca czuli się ze sobą swobodnie, traktowali się z szacunkiem, zaufaniem oraz mieli poczucie bezpieczeństwa. Jednak co robić, gdy w swojej pracy zaczynamy być ośmieszani, pomijani oraz jest naruszana nasza godność osobista?

Czym jest patologia?

Patologię w miejscu pracy można zdefiniować jako nieprawidłowe zjawiska w życiu społecznym. Zjawiska te traktowane są jako problemy oraz są powszechnie nieakceptowane przez społeczeństwo. Patologia w sposób istotny związana jest ze zjawiskami agresji, przemocy, ale również z godnością osobistą, co ma wpływ na niepożądane skutki dla jednostki. Ma ona bardzo istotne znaczenie na funkcjonowanie człowieka w organizacjach społecznych, do których można zaliczyć między innymi środowisko pracy.

Czym jest mobbing?

Międzynarodowa Organizacja Pracy definiuje mobbing jako ,,obraźliwe zachowanie poprzez mściwe, okrutne, złośliwe lub upokarzające usiłowanie zaszkodzenia jednostce lub grupie pracowników (…) którzy stają się przedmiotem psychicznego dręczenia”. Mobbing jest działaniem, które charakteryzuje się nieustającymi negatywnymi uwagami, izolowaniem od kontaktów społecznych, plotkowaniu oraz rozpowszechnianiu fałszywych informacji. Zatem jest to proces pełen przemocy i nękania psychicznego.

Mobbing w miejscu pracy i jego formy

Aby można było mówić o mobbingu, muszą zostać spełnione cztery podstawowe warunki:

Długotrwały proces dręczenia (nie krótszy niż pół roku)
Powtarzalność (co najmniej raz w tygodniu)
Negatywne konsekwencje zdrowotne dla ofiary
Nierównowaga sił między dręczonym a dręczycielem

Mobbing może przybierać różne formy przemocy, od nieuprzejmości poprzez przemoc społeczną, werbalną, cyberprzemoc, po przemoc seksualną i fizyczną. Przemoc werbalna jest krzywdzeniem osoby poprzez przezwiska, wyzwiska oraz podniesiony ton głosu. Przemoc społeczna, to dokładnie rzecz ujmując wykorzystywanie relacji z innymi osobami w celu uzyskania przewagi nad drugą osobą poprzez plotkowanie, ujawnianie osobom trzecim prywatnych informacji na temat danej osoby. Przemoc relacyjna wiąże się z rozpowszechnianiem niezidentyfikowanych informacji oraz ocen wypowiedzi podczas nieobecności podmiotu w celu rozśmieszenia publiczności i wyeliminowania jednostki z grupy.

Działania wobec osoby prześladowanej mają charakter intencjonalny, bezzasadny, destruktywny i systematyczny, a jego celem jest zniszczenie godności pracownika. Rozwój technologii związanej z komunikacją wirtualną pozwolił na wykreowanie nowej formy przemocy jaką jest cyberprzemoc. Jest to wyjątkowo niebezpieczny sposób, biorąc pod uwagę iż osoba odpowiedzialna za mobbing może działać anonimowo i niespodziewanie. Osoba pokrzywdzona nie ma dokąd uciec, przed negatywnym działaniem sprawcy ponieważ ataki te mogą spotkać ją zarówno w pracy jak i w domu poprzez odbieranie smsów lub maili.

Do form cyberprzemocy można zaliczyć między innymi:

groźby bezpośrednie wysyłane za pomocą wiadomości testowych
flaming – złośliwe wiadomości dotyczące danej osoby, wysyłane do grupy lub bezpośrednio do tej osoby
kradzież tożsamości – tworzenie fałszywych profili, podszywanie się pod osobę nękaną
cyberstalking – śledzenie, nękanie
przesyłanie lub upublicznianie materiałów prywatnych, wrażliwych, bądź kompromitujących daną osobę

Konsekwencje mobbingu

Poddawanie długotrwałemu nękaniu bardzo często wiąże się z poważnymi konsekwencjami psychosomatycznymi i psychologicznymi. Z byciem poddawanym nękaniu w miejscu pracy łączy się niska samoocena, negatywne emocje, objawy depresyjne, irytacja. U niektórych osób można również zaobserwować utratę zainteresowań, drażliwość oraz problemy seksualne. Duża część ofiar cierpi na paranoję, depresję oraz wykazuje problemy emocjonalne jak poczucie izolacji, bezradność oraz doświadcza lęków wywołanych wspomnieniami, które są związane z mobbingiem. Takie osoby często mają problem z poradzeniem sobie z negatywnymi emocjami.

Ofiary mobbingu często doświadczają intensywnych, negatywnych emocji oraz je tłumi co powoduje wysoki poziom napięcia. Przeżywanie silnego stresu przejawia się poprzez obniżony nastrój, nerwowość, zaburzeniami pamięci, apatią, brakiem poczucia bezpieczeństwa. U ofiar można zauważyć również symptomy psychosomatyczne tj. bóle brzucha, utratę apetytu, problemy ze snem, objawami związanymi z produkcją hormonów stresu.