Zaburzenia hipochondryczne – czym jest fałszywe przekonanie o chorobie?

Hipochondria jest zaburzeniem ze spektrum nerwic, które znacząco utrudnia codzienne funkcjonowanie człowieka, co w ostateczności może skutkować faktycznym pogorszeniem się stanu zdrowia. Osoba chora żyje w stałym przekonaniu iż posiada ona chorobę somatyczną, pomimo iż wyniki badań lekarskich na to nie wskazują. Statystyczne hipochondria występuje równie często u kobiet jak i u mężczyzn. Objawy najczęściej pojawiają się w okresie wczesnej dorosłości. W poniższym artykule postaram się dokładnie wyjaśnić, czym jest zaburzenie hipochondryczne, jakie ma objawy oraz jak je leczyć.

Czym jest hipochondria?

W klasyfikacji zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania (ICD-10) zaburzenia hipochondryczne znajdują się pod symbolem F45.2. Jest to zaburzenie w którym pacjent odczuwa silną obawę przed zachorowaniem na poważną chorobę oraz jest silnie pochłonięty myślą iż już jest chory, choć w rzeczywistości jest osobą zdrową (nie posiada medycznych dowodów popierających jego teorię). Stresujące pacjenta objawy opierają się tym, iż źle interpretuje on przynajmniej jeden objaw np. ból głowy jest dla niego oznaką raka mózgu. Zdarzają się przypadki, iż pacjent jest zawiedziony tym, że nie znaleziono u niego żadnej choroby. Aby można było zdiagnozować zaburzenie hipochondryczne, zaburzenie to musi trwać u osoby chorej przez co najmniej pół roku.

Objawy hipochondrii

Aby specjalista mógł zdiagnozować zaburzenia hipochondryczne, u pacjenta muszą występować następujące objawy:

przekonanie o występowaniu maksymalnie dwóch poważnych chorób somatycznych, z których co najmniej jedną pacjent określa (nazywa),
przekonanie o posiadaniu choroby trwa co najmniej 6 miesięcy,
koncentrowanie się na kształcie ciała (zaburzenie postaci ciała),
koncentrowanie się na przekonaniu o chorobie i jej objawach zaburza codzienne funkcjonowanie, co skłania go do poszukiwania leczenia/badań medycznych,
odrzucanie zapewnień lekarskich o swoim prawidłowym zdrowiu,
nieuzasadniony lęk,
objawy depresyjne,
problemy ze snem/jedzeniem które wynikają z ciągłego rozmyślania o chorobie.

Osoby dotknięte hipochondrią są nadmiernie skupione na funkcjach organizmu (np. pracy jelit), na lekkich nieprawidłowościach somatycznych (np. delikatny kaszel) lub na niejednoznacznych wrażeniach fizycznych. Następnie łączą te objawy z konkretną chorobą. Osoby chore często diagnozują u siebie nowotwory.

Przyczyny powstania hipochondrii

Przyczyną powstawania zaburzenia hipochondrii są ciężkie doświadczenia szczególnie z okresu dzieciństwa:

przeżycie traumatycznego wydarzenia,
urazy psychiczne,
doświadczenie przemocy,
bycie ofiarą nadużyć seksualnych,
tendencja do nadmiernej lękliwości,
narcyzm i egocentryzm,
nadopiekuńczość rodziców – traktowanie przez nich lekkich dolegliwości jako objawy ciężkich chorób
często przebyte choroby i hospitalizacja w okresie dzieciństwa

Bodźcem, który ‘’aktywuje” chorobę często jest choroba bądź śmierć bliskiej osoby. Hipochondria ujawnia się szczególnie wśród osób, które na co dzień są skryte, zamknięte w sobie oraz miewają stany depresyjne. Kolejną przyczyną może być również chęć zwrócenia na siebie uwagi oraz zadowolenie z otrzymanego zainteresowania otoczenia (lekarzy, rodziny). Odczuwa wtedy poczucie bezpieczeństwa, troskę oraz czuje się ważny dla innych. Inną przyczyną która może mieć wpływ na powstanie zaburzenia jest błędne postrzeganie własnego ciała, szczególnie w okresach przejściowych, tj. okres dojrzewania, menopauza.

Leczenie

Jeżeli wyniki badań pacjenta są prawidłowe, nie ma w nich nic niepokojącego, a osoba pomimo tego odczuwa nieustanny lęk związany z chorobą, należy udać się do psychologa. Leczenie hipochondrii wymaga przeprowadzenia odpowiedniej terapii (w niektórych przypadkach wymaga się również włączenie do leczenia farmakoterapii). W przypadku, gdy osobie chorej towarzyszą ataki paniki, lęk, obniżony nastrój itp., specjaliści często decydują się na włączenie do leczenia leków antydepresyjnych i uspokajających. Ważnym elementem w leczeniu jest również psychoterapia, na przykład w nurcie poznawczo-behawioralnym (CBT). Ma ona za zadanie znaleźć przyczynę powstania hipochondrii i towarzyszącemu jej lękowi. W sferze poznawczej terapeuta koncentruje się na ocenie przekonań pacjenta (na temat jego domniemanej choroby), a następnie modyfikuje jego błędne interpretacje.

Natomiast w sferze behawioralnej, terapeuta wywołuje u pacjenta nieszkodliwe objawy poprzez celowe skoncentrowanie się na określonej części ciała. Ma to na celu przekonać pacjenta, że na odczuwane przez niego symptomy duży wpływ ma wybiórcza percepcja.

Leczenie pacjenta jest krótkie, trwa od około 6 do 16 sesji, przeprowadzonych indywidualnie bądź w grupie.